Aflevering 25: JonBenét Ramsey

In de allerlaatste (maar extra lange!) aflevering bespreken de zusters de moord op JonBenét Ramsey. JonBenét was een piepjonge ‘beauty queen’ die op gruwelijke wijze om het leven is gekomen. Was het een ontvoering die verkeerd is afgelopen of speelde er iets in het gezin? In de loop der jaren zijn er verschillende theorieën ontstaan over wie de mogelijke dader is, maar helaas is er voor geen enkele theorie hard bewijs. Wie heeft de jonge JonBenét om het leven gebracht?

Waarschuwing: In deze aflevering wordt de brute moord en het vermeend misbruik van een kind besproken. Voor luisteraars die moeite hebben met dit onderwerp is het aan te raden om deze aflevering over te slaan.

Muziek: Netherworld Shanty van Kevin MacLeod.

JonBenet Ramsey (credit: crimemuseum.org)

26 december 1996

Voor deze zaak neem ik jullie mee naar de welvarende middelgrote stad Boulder in de Amerikaanse staat Colorado. Het is de ochtend van 26 december 1996, de dag na Kerstmis. Patricia Ramsey, beter bekend als Patsy, stond deze ochtend extra vroeg op om zich klaar te maken voor een familietrip naar Michigan. Hier zou de familie Ramsey heen vliegen om met de oudere kinderen van John Ramsey, Patsy’s man, kerst te vieren in hun zomerhuisje. Rond half 6 ’s ochtends liep Patsy naar beneden, richting de keuken, om koffie te zetten. Terwijl ze met de trap naar beneden ging zag ze op de onderste trede drie pagina’s naast elkaar liggen.

Deze drie pagina’s bleken samen een brief te vormen, waarin ze tot haar schrik las dat haar 6-jarige dochter JonBenét was ontvoerd. De brief was gericht aan John en er werd 118.000 dollar losgeld geëist. Ze zouden tussen 8 en 10 uur ’s ochtends gebeld worden door de ontvoerders en er werd benadrukt dat ze géén contact moesten opnemen met de politie of de FBI. Na het lezen van de brief rende Patsy meteen naar boven, naar de kamer van JonBenét, en zag dat JonBenét inderdaad niet in haar bed lag. John, die zich in de badkamer aan het scheren was, had Patsy horen schreeuwen en kwam op de commotie af. Ook hij vond de brief en las het. Patsy was inmiddels weer beneden en John vertelde haar dat ze direct de politie moest bellen. Hij rende vervolgens naar boven om te checken bij Burke, hun 9-jarige zoon. Burke lag nog te slapen, maar ook hier was JonBenét niet te vinden.

Om 5:52 uur belde Patsy belde het Amerikaanse alarmnummer 911. Vrijwel direct na het telefoontje met 911 belde Patsy goede vrienden John en Barbara Fernie en vervolgens Fleet en Priscilla White. Ze vroeg hen zo snel mogelijk naar hun huis te komen in verband met een noodgeval, maar ze vertelde hen niet wat er precies aan de hand was.

De familie Ramsey

Voordat we verder gaan met de ontvoering, wil ik jullie wat meer vertellen over de familie Ramsey. Ze vielen namelijk nogal op in Boulder, Colorado. Ze kwamen van oorsprong uit Atlanta, Georgia – een zuidelijke staat. Waar Boulder erg chill en relaxt is, waren de Ramseys gewend aan een meer formele sfeer. John was marinepiloot en een gescheiden vader van drie kinderen toen hij Patsy leerde kennen. John’s kinderen uit zijn eerste huwelijk heten Beth, John Andrew en Melinda. Beth is in 1992 op 22-jarige leeftijd overleden bij een auto-ongeluk. Patsy was 14 jaar jonger dan John en was een voormalige beauty queen. In 1977 werd ze op 20-jarige leeftijd gekroond tot Miss West Virginia. Patsy en John begonnen met elkaar te daten toen Patsy een jaar of 21/22 was. Ze was niet alleen maar een trophy wife, want ze heeft Journalistiek gestudeerd aan de Universiteit van West Virginia en is daar ook aan afgestudeerd. Daarnaast heeft ze ook een tijdje voor John gewerkt.

John en Patsy hebben samen twee kinderen: zoon Burke en dochter JonBenét. Burke is geboren op 27 januari 1987 en was 9 jaar oud toen dit alles gebeurde. JonBenét is geboren op 6 augustus 1990, wat haar dus slechts 6 jaar oud maakt. JonBenét is vernoemd naar haar beide ouders. John’s volledige naam is John Bennet Ramsey, vandaar de naam JonBenét. Haar tweede naam is Patricia, de eerste naam van haar moeder. Zowel Burke als JonBenét zijn geboren in Atlanta, maar de familie verhuisde in 1991 naar Boulder vanwege het uitbreiden van John’s softwarebedrijf Access Graphics. Dankzij John’s succes met zijn bedrijf was de familie erg rijk. Zo waren ze in het bezit van een privé vliegtuig, een grote jacht en een huis dat miljoenen dollars waard is.

Veel aandacht

De energieke JonBenét leek in de voetsporen van haar moeder te willen treden. Patsy moedigde dit aan, want ze wilde dat haar dochter dezelfde kansen kreeg als zij heeft gehad. Patsy schreef daarom haar dochter in voor verschillende lokale child beauty pageants, waarvan JonBenét er maar liefst vijf heeft gewonnen. JonBenét vond het schijnbaar heerlijk om zich op te tutten en veel aandacht te krijgen. Er wordt alleen wel gespeculeerd dat ze wellicht teveel aandacht kreeg. Op 6-jarige leeftijd was JonBenét al een kleine lokale beroemdheid. Twee dagen voor de misdaad heeft ze nog opgetreden in het winkelcentrum. Ze was zelfs onderdeel van de Kerstparade en had haar eigen wagen met haar naam erop. Overigens was JonBenét niet de enige die veel aandacht kreeg: vijf dagen voor de misdaad was in het nieuws dat Access Graphics in 1996 één miljard dollar winst heeft gedraaid.

De dag ervoor

De familie, en dan met name Patsy, was echt dol op Kerstmis. Patsy pakte hier dan ook elk jaar flink voor uit en nodigde soms zelfs mensen uit voor een toer door hun huis. In vrijwel elke kamer op de begane grond stond een uitbundig versierde kerstboom. Tijdens Kerst in 1996 hadden de Ramseys extra veel te vieren: Patsy had namelijk vergevorderde (stadium IV) eierstokkanker overwonnen. Op 25 december 1996 – Eerste Kerstdag – hebben Burke en JonBenét de hele dag met hun cadeau’s gespeeld. Volgens John was JonBenét ontzettend blij met haar nieuwe fiets. ’s Avonds hadden ze een kerstdiner bij Fleet en Priscilla White, goede vrienden van John en Patsy. Rond 9 uur of half 10 ’s avonds reden ze weer terug naar huis en is JonBenét in de auto in slaap gevallen. Onderweg naar huis hebben ze eerst kerstcadeau’s gebracht naar de familie Walker en de familie Stine, beide families waren vrienden van de Ramseys. Bij thuiskomst heeft John JonBenét naar haar slaapkamer gebracht en op bed gelegd. Patsy heeft haar vervolgens ingestopt. Dit was de laatste keer dat ze hun dochter in leven hebben gezien.

Familiefoto van de Ramseys (credit: toofab.com)

De politie arriveert

Terug naar Tweede Kerstdag, naar de ontvoering. Om 5:56 uur – slechts vier minuten nadat Patsy 911 heeft gebeld – arriveerde de eerste politieagent, Rick French, bij de familie Ramsey thuis. French controleerde samen met John nogmaals JonBenét’s slaapkamer en noteerde dat er geen sporen waren van een worsteling en dat er ook geen sporen van inbraak zijn gevonden bij de balkondeur. De tweede politieagent die arriveerde, Sergeant Paul Reichenbach, begon meteen een plan te formuleren nadat hij verder was ingelicht en de gevonden brief had gelezen. Hij nam contact op met CSI (Crime Scene Investigators), schakelde slachtofferhulp in voor de familie en liet een track en trace, een soort van tap, plaatsen op de telefoon van de Ramseys zodat de ontvoerders getraceerd konden worden zodra ze zouden bellen.

Reichenbach besloot vervolgens het huis te doorzoeken, op zoek naar mogelijke in- en uitgangen voor een indringer. Hij controleerde alle verdiepingen, maar kwam niks opvallends tegen. Het is niet helemaal duidelijk wie dit heeft ontdekt, maar op een gegeven moment werd in de kelder een kapot raam ontdekt. Omdat in de hoeken meerdere spinnenwebben zaten die nog intact waren, werd het raam niet gezien als een mogelijke ingang voor een indringer. Daarnaast had John Ramsey zelf dit raam ingeslagen omdat hij een keer zijn huissleutels was vergeten. Rondom het raam, zowel binnen als buiten, was geen glas te vinden – op één klein stukje na dat werd gevonden op een koffer onder het raam. Reichenbach vond ook buiten geen opvallende sporen of mogelijke aanwijzingen van een inbraak.

Niet veel later arriveerde ook sergeant Robert Whitson. Nadat hij de brief had gelezen belde hij meteen de FBI. FBI agent Ron Walker werd op de zaak gezet en was zo snel mogelijk onderweg naar Boulder. Whitson nam ook contact op met detectives Linda Arndt en Fred Patterson en verzocht hen naar het huis van de Ramseys te komen. Ook de District Attorney – dat is de officier van justitie – werd ingelicht, evenals de Boulder County Sheriff’s Department. In de loop van de ochtend arriveerden verschillende politieagenten bij de Ramseys thuis. Undercover narcotica rechercheurs kregen de opdracht om toezicht te houden op verdachte personen en activiteiten in de wijk van de Ramseys.

Grote chaos

Binnen korte tijd was het huis vol met mensen: verschillende politieagenten, onderzoekers, hulpverleners, de dominee en meerdere familieleden en vrienden. De politie is er niet in geslaagd om het plaats delict af te zetten en zo te beveiligen. Alleen JonBenét’s slaapkamer was afgezet, maar de rest van het huis niet. Ze hadden eigenlijk alle mensen in het huis apart moeten zetten in één of twee ruimtes, maar iedereen liep vrij rond. Vrienden van de Ramseys waren in de keuken broodjes aan het maken en de mensen van slachtofferhulp waren dingen aan het schoonvegen in het huis. Hierdoor is mogelijk bewijsmateriaal vernietigd of vervuild geraakt. Gedurende de dag hebben verschillende politieagenten John en Patsy gesproken, die beiden aan hebben gegeven dat ze de buitendeuren de avond ervoor op slot hebben gedaan. John had dit zelfs nog gecontroleerd voor het slapengaan. Ze hadden verder geen sleutels verloren en er waren ook geen sleutels gestolen.

Omdat in de brief stond dat de ontvoerders tussen 8 en 10 uur ’s ochtend zouden bellen, werd John voorbereid op hoe hij moest reageren tijdens dit telefoontje. Er werd hem verteld dat het erg belangrijk was dat hij JonBenét’s stem zou horen. Vreemd genoeg gingen de meeste politieagenten al om half 10 ’s ochtends weg van het plaats delict en bleef detective Linda Arndt als enige over. Zij had niet veel ervaring met moordzaken of ontvoeringen. Toen het 10 uur was geweest en de ontvoerders nog steeds niet hadden gebeld leek dit Patsy of John weinig te doen. Het leek alsof zij hier niet mee bezig waren en ze zeiden er dan ook niks van.

Gevonden

Rond 10:40 uur viel het detective Arndt op dat John nergens was te bekennen. Pas rond 12 uur ’s middags was hij weer terug. John verklaarde later dat hij weg was om de post op te halen. Detective Arndt heeft John daarna rustig aan de keukentafel zijn post zien openmaken en lezen, terwijl Patsy aan de andere kant van het huis werd omgeven door familie en vrienden. Opvallend detail: in de voordeur van het huis zat een brievenbus. Omdat John steeds onrustiger begon te worden besloot detective Arndt hem een taak te geven: het doorzoeken van het huis, van boven naar beneden, op zoek naar opvallende of afwijkende dingen. John kreeg de instructie om niks aan te raken of te verplaatsen. Hij nam direct Fleet White mee naar de kelder, ondanks dat hij de opdracht had gekregen om op de bovenste verdieping te beginnen.

Zeven uur nadat Patsy 911 heeft gebeld vond John rond 13:00 uur ’s middags het lichaam van JonBenét achter de deur van een kamer in de kelder die nauwelijks werd gebruikt. Eerder die dag zijn drie andere personen in de kelder geweest: Sergeant Paul Reichenbach, politieagent Nick French en goede vriend Fleet White. Omdat de ruimte waar JonBenét is gevonden geen ramen had zijn de politieagenten hier niet in geweest. En omdat het in de ruimte pikdonker was hebben ze niks opvallends gezien. Fleet White is binnen een kwartier na zijn aankomst bij de Ramseys in de kelder geweest. Ondanks de aanwezigheid van een losgeldbrief heeft hij JonBenét gezocht waarbij hij als enige haar raam riep. Een jaar eerder was zijn dochter ook ineens spoorloos en die bleek zich te hebben verstopt in huis. Ook hij is niet in de ruimte geweest waar JonBenét is gevonden omdat hij de lichtknop niet kon vinden en er verder ook niet werd gereageerd op zijn geroep.

Er wordt door sommige (oud)politieagenten gedacht dat John om 11:00 uur JonBenét’s lichaam heeft gevonden. Dit zou hij hebben gezegd tegen de verloofde van zijn dochter Melinda. Er wordt daarom gedacht dat John in de tijd dat hij plotseling weg was, tussen 10:40 en 12:00 uur, bij JonBenét’s lichaam heeft gezeten en dit de reden is dat hij meteen naar de kelder ging toen hij de opdracht kreeg om het huis te doorzoeken.

Het huis van de Ramseys (credit: Karl Gehring/Getty Images)

Van ontvoering naar moord

Met de vondst van JonBenét’s lichaam ging het ineens niet meer om een ontvoering, maar om een moord. John trof JonBenét op de vloer aan, gewikkeld in een witte deken. Ze had ducttape op haar mond, wat hij eraf haalde, en een synthetische koord om haar rechterpols en haar nek. Haar polsen waren vastgebonden, ook dit heeft John geprobeerd los te maken. Het uiteinde van het koord rond haar nek was om een oude afgebroken kwast gewikkeld. John tilde JonBenét op, bracht haar naar boven en legde haar op de grond in de hal. Detective Arndt heeft JonBenét daarna naar de woonkamer gebracht en haar daar neergelegd. John heeft vervolgens een deken over haar heen gegooid. Mede door John’s acties en doordat het huis niet was afgezet was het plaats delict en het lichaam van JonBenét vervuild geraakt en zijn mogelijke sporen gewist. Dit maakte het voor de politie en onderzoekers lastig om betrouwbaar bewijsmateriaal te verzamelen.

Een half uur nadat het lichaam van JonBenét is gevonden, rond half 2, arriveerden FBI agent Ron Walker en Commandant Sergeant Larry Mason op het plaats delict. Zij hebben meteen het plaats delict afgezet en het huis geëvacueerd. Niemand mocht meer naar binnen. Ook zochten zij in de kelder naar verdere aanwijzingen en mogelijke sporen. Rond 13:40 uur hoorde detective Bill Palmer dat John Ramsey met zijn piloot aan het bellen was en schijnbaar de opdracht gaf om het vliegtuig klaar te maken voor vertrek naar Atlanta. Palmer vertelde John dat hij niet zomaar Boulder kon verlaten, omdat hij nog ondervraagd moesten worden door de politie. Commandant Sergeant Larry Mason vertelde John hetzelfde. Volgens Mason heeft John gezegd dat hij een meeting in Atlanta had die hij niet kon missen, maar Mason wist John te overtuigen om in Boulder te blijven.

Rond kwart voor 2 ’s middags verlieten John en Patsy hun huis en daarmee het plaats delict. Burke was eerder die dag, al voor 8 uur ’s ochtends, door Fleet White weggebracht naar zijn huis in West Boulder. John heeft Burke ’s ochtends wakker gemaakt en hem verteld dat zijn zusje was verdwenen. Politieagent Nick French heeft nog geprobeerd om Burke wat vragen te stellen, maar er werd hem verteld dat Burke door alle commotie die ochtend heen heeft geslapen. John en Patsy hebben Burke opgehaald en hem ingelicht over de dood van zijn zusje. De familie Ramsey heeft die nacht bij de Fernie gelogeerd.

Lichamelijk onderzoek

Dr. John Meyer was de forensisch arts die de lijkschouwing heeft uitgevoerd. Ten tijde van haar dood had JonBenét een wit shirt aan met lange mouwen en zilveren paillettes in de vorm van een ster op de borst. Ze had een gouden kettinkje om met een kruis als hanger. Op haar mouw zat opgedroogd slijm, vermoedelijk uit haar neus of mond. Ze droeg een lange gebreide pyjama broek en wit ondergoed. Haar ondergoed was bevuild door urine. Ook werden verschillende rode vlekjes gevonden.

Op JonBenét’s lichaam zijn de volgende verwondingen gevonden:

Schaafwonden aan de zijkanten van haar gezicht, onderrug en op de achterkant van haar linkerbeen;
Kleine gebroken bloedvaten in haar ogen;
Twee kleine donkere cirkels op haar onderrug. Sommigen denken dat dit door een stroomstootwapen komt, anderen denken dat het komt door stukje rails van de speelgoed treinset die in de kelder stond;
Ze had een schedelbreuk die ruim 20 cm lang was, een bloeding in haar hersenen en blauwe plekken op haar hersenen;
Om haar hals en nek was te zien waar het synthetische koord in haar huid heeft gesneden en ook hier werden schaafwonden gevonden;
Er zijn fysieke aanwijzingen voor seksueel misbruik gevonden. Ze zou niet alleen voor en na haar dood zijn misbruikt, maar ook de dag of dagen ervoor. Onderzoek liet zien dat gevonden afgebroken kwast hiervoor is gebruikt. Er is geen sperma op of in haar lichaam gevonden en het leek erop dat haar vagina was schoongeveegd.

Uit de autopsie (ook wel obductie genoemd) bleek dat JonBenét’s organen er normaal uitzagen. Meyer merkte wel op dat haar blaas leeg was. Dit, samen met het urine in haar ondergoed, leidde tot de conclusie dat ze die nacht in bed heeft geplast. Er was nog iets anders opvallends: in JonBenét’s maag en dunne darm werden stukjes ananas gevonden, maar John en Patsy zeiden dat ze dit JonBenét de avond ervoor niet hebben gegeven of zien eten. In de keuken werd wel een schaaltje met stukjes ananas gevonden.

Doodsoorzaak

Uit het toxicologisch onderzoek bleek dat er geen sporen van medicatie of drugs in JonBenét’s lichaam zijn gevonden. Dr. Meyer concludeerde dat de doodsoorzaak [quote] “verstikking door wurging geassocieerd met craniocerebraal trauma (schedelbreuk)” [/quote] was. Daarmee was de doodsoorzaak officieel verstikking door wurging. Het tijdstip van overlijden wordt geschat op 1 uur ’s nachts in de nacht van 25 op 26 december.

In de CBS documentaire beoordeelt forensisch patholoog dr. Werner Fitz de bevindingen van de originele autopsie. Hij concludeerde dat JonBenét is gestorven aan de schedelbreuk die mogelijk is veroorzaakt door een grote zaklamp. Precies zo’n zaklamp stond op het aanrecht in de keuken. Nadat ze hard op haar hoofd was geslagen is JonBenét gewurgd door middel van het gevonden koord waarvan het uiteinde om de afgebroken kwast was gewikkeld. Deze touw-kwast-constructie wordt in het Engelse een garrote genoemd. Volgens dr. Fitz was JonBenét al dood toen ze werd gewurgd.

Sporenonderzoek en opvallende dingen

Doordat veel bewijsmateriaal was vernietigd of vervuild is geraakt, was het erg lastig om het sporenonderzoek uit te voeren. Daardoor zijn er maar een paar sporen gevonden:

De rode vlekjes in JonBenét’s ondergoed bleken bloedvlekjes te zijn waar een DNA profiel mee vastgesteld kon worden: het zou gaan om het DNA van een onbekende man. Dit DNA is vergeleken met dat van honderden mannen uit de buurt, maar er was geen match. Ook John, Patsy en Burke Ramsey waren geen match.
Op de achterkant van de ducttape dat op JonBenét’s mond had gezeten werden vezels van Patsy’s kleding gevonden. Sommigen zagen dit als bewijs dat Patsy direct contact heeft gehad met de ducttape. Iets wat opvallend zou zijn, omdat ze naar eigen zeggen op de ochtend van de misdaad niet in de kelder is geweest. Anderen vonden het geen goed bewijs, omdat Patsy in het huis woonde en de kans daardoor groot was dat vezels van haar kleding zou worden gevonden.
In de keuken werd een schaaltje met stukjes ananas gevonden. Op dit schaaltje zaten de vingerafdrukken van Patsy en Burke. Patsy heeft later gezegd dat zij dit schaaltje niet had klaargemaakt, want de lepel die erbij zat was te groot. Zij zou een kleinere lepel hebben gepakt.
Naast de plek waar JonBenét’s lichaam is gevonden werd een schoenafdruk gevonden van een specifieke soort wandelschoen. Deze schoenafdruk behoorde niet toe aan iemand van de familie.

De forensisch onderzoekers hebben met een speciaal poeder JonBenét’s lichaam getest op vingerafdrukken, maar dit leverde helaas niks op. De politie vond nog wel een aantal dingen opvallend. Zo bleek de afgebroken kwast waar het synthetische koord omheen was gewikkeld dat om JonBenét’s rechterpols en nek was gevonden, en dus onderdeel van de garrote was, van Patsy te zijn. Dit is dus tevens de kwast die is gebruikt om JonBenét seksueel te misbruiken rond de tijd van haar dood. Ook iets wat schijnbaar opviel is dat Patsy op 26 december dezelfde kleding aan had als de dag ervoor. Blijkbaar had ze nooit twee dagen achter elkaar dezelfde outfit aan. Het volgende is dan meer opvallend: toen werd gesuggereerd dat met de grote zaklamp op het aanrecht JonBenét’s scheelbreuk veroorzaakt kan zijn, claimden de Ramseys dat de zaklamp niet van hun was. Opvallend, want zowel goede vriend John Fernie als de huishoudster bevestigden dat de zaklamp toch echt van de Ramseys was.

De garrote / wurgconstructie (credit: jonbenetramsey.shoutwiki.com)

Argwaan

De politie had van het begin af aan al argwaan jegens de Ramseys. James Kolar schrijft in zijn boek dat statistisch gezien slechts 6 procent van de kindermoorden wordt gepleegd door een vreemde. Dit percentage daalt sterk zodra het vermoorde kind wordt gevonden in het eigen huis. Desondanks heeft de politie ook naar andere verdachten gekeken, waaronder buren en mensen die mogelijk soortgelijke misdaden hebben gepleegd. Toch zat de 2,5 pagina lange losgeldbrief hen niet lekker. Daarnaast is het erg ongewoon dat er een losgeldbrief wordt achtergelaten én het lichaam.

Ook vonden ze het gedrag van de Ramseys erg verdacht. Ze hebben de Ramseys gevraagd om naar het politiebureau te komen voor een formeel verhoor – iets wat binnen 24 tot 36 uur na een misdrijf hoort plaats te vinden – maar dit is niet gebeurd. In plaats van met de politie te praten hebben zowel John als Patsy een advocaat in de arm genomen, opvallend genoeg van verschillende advocatenkantoren. De politie kreeg kritiek van rijke vrienden van John en Patsy en andere mensen uit de gemeenschap die zeiden dat ze het echtpaar ruimte moest geven.

De politie wilde natuurlijk John en Patsy zo snel mogelijk apart van elkaar overhoren, voordat ze de mogelijkheid hadden om eventueel hun verhaal op elkaar af te stemmen. Ook hadden John en Patsy op de dag van de moord naar het politiebureau moeten komen om hen te checken op mogelijke verdedigingswonden, wat nooit is gebeurd. De politie heeft ook hun kleding destijds niet onderzocht op mogelijk bewijsmateriaal. Pas een jaar na de moord hebben de Ramseys hun kleding van die dag overgedragen aan de politie. Een paar dagen na de moord heeft de politie wel informeel met John gesproken. Ze hebben toen bij hem en wat andere familieleden bloed- en haarmonsters afgenomen. Omdat Patsy volgens haar huisarts zwaar onder invloed was van medicatie en daardoor niet uit bed kon komen, heeft de politie haar toen niet gesproken.

JonBenét is op 31 december 1996 begraven in Atlanta, Georgia. De dag erna, 1 januari 1997, hebben John en Patsy hun eerste interview gegeven. Niet met de politie, maar op nationale televisie met CNN.

Tegengewerkt?

Niet alleen de advocaten van de Ramsey’s hebben de politie tegengewerkt, maar schijnbaar ook de District Attorney (officier van justitie). Er wordt gedacht dat er een politiek spel werd gespeeld en dat de Ramseys hier veel invloed op hadden. Zo heeft de politie geen bevel ontvangen voor procedures die normaal erg standaard zijn, zoals het opvragen en doornemen van telefoongegevens zoals de belgeschiedenis en creditcardgegevens. Interessant genoeg heeft Alex Hunter, die destijds de District Attorney was, op 13 februari een persconferentie gegeven waarin hij zwoer dat de moordenaar gevonden en berecht zal worden.

Op 30 april 1997, vier maanden nadat hun dochter is vermoord, zijn John en Patsy dan toch eindelijk officieel verhoord door te politie. Tot ongenoegen van de politie hebben de Ramseys ter voorbereiding op het verhoor de politierapporten mogen inzien. In januari 1998 weigerden John en Patsy voor een tweede keer te worden verhoord door de politie, tenzij ze het verzamelde bewijsmateriaal in mochten zien. Dit weigerde de politie. Vermoedelijk wilden John en Patsy niet meewerken omdat de politie kort daarvoor, in december 1997, naar buiten heeft gebracht dat John en Patsy hoog op hun lijst met verdachten stonden.

De losgeldbrief

De ransom note, losgeldbrief, is een belangrijk onderdeel van deze zaak. Elke politieagent die op 26 december 1996 de 2,5 pagina lange losgeldbrief heeft gelezen was meteen erg sceptisch. Experts hebben niet alleen moeite met de lengte van de brief, maar ook met het specifieke bedrag dat wordt geëist en het taalgebruik in de brief. Zie hieronder de volledige tekst van de brief:

Mr. Ramsey,
Listen carefully! We are a group of individuals that represent a small foreign faction. We respect your bussiness, but not the country it serves. At this time, we have your daughter in our posession. She is safe and unharmed and if you want her to see 1997, you must follow our instructions to the letter.
You will withdraw $118,000 from your account. $100,000 will be in $100 bills and the remaining $18,000 in $20 bills. Make sure that you bring an adequate size attache to the bank. When you get home, you will put the money in a brown paper bag. I will call you between 8 and 10 a.m. tomorrow to instruct you on delivery. The delivery will be exhausting so I advise you to be rested. If we monitor you getting the money early we might call you early to arrange an earlier delivery of the money and hence an earlier pickup of your daughter.
Any deviation of my instructions will result in the immediate execution of your daughter. You will also be denied her remains for a proper burial. The two gentlemen watching over your daughter do not particularly like you so I advise you not to provoke them.
Speaking to anyone about your situation, such as police, F.B.I., etc. will result in your daughter being beheaded. If we catch you talking to a stray dog, she dies. If you alert bank authorities, she dies. If the money is in any way marked or tampered with, she dies. You will be scanned for electronic devices and if any are found, she dies. You can try to deceive us, but be warned we are familiar with law enforcement countermeasures and tactics.
You stand a 99% chance of killing your daughter if you try to outsmart us. Follow our instructions and you stand a 100% chance of getting her back. You and your family are under constant scrutiny, as well as the authorities. Don’t try to grow a brain, John. You are not the only fat cat around so don’t think that killing will be difficult. Don’t underestimate us, John. Use that good, Southern common sense of yours. It’s up to you now John!
Victory!
S.B.T.C.

De brief roept een aantal vragen op:

Waarom eisen de ontvoerders specifiek om 118.000 dollar terwijl het bekend was dat John multimiljonair is?
Waarom is de brief zo lang en bevat het onnodige herhaling?

Het specifieke bedrag van 118.000 dollar kan verklaard worden door de bonus die John begin dat jaar kreeg op werk. Het geëiste bedrag komt namelijk bijna exact hiermee overeen. Volgens John heeft dit bedrag op meerdere van zijn loonstrookjes gestaan.

Het lijkt alsof de brief deels is geïnspireerd door meerdere films. Hierbij is het belangrijk om te vermelden dat in het huis van de Ramsey’s veel filmposters hingen. In de brief zitten de volgende verwijzingen naar bekende films:

In de film Ransom werd de zoon van een “fat cat industrialist” ontvoerd.
De zin “if we catch you talking to a stray dog, she dies” lijkt op de volgende quote uit Dirty Harry: “if you talk to anyone, I don’t care if it’s a Pekinese pissing against a lamp post, your girl dies”.
De zin “don’t try to grow a brain John” lijkt te zijn geïnspireerd door de quote “do not attempt to grow a brain” uit de film Speed.

In de CBS documentaire analyseert forensisch taalkundige Jim Fitzgerald de brief en hij concludeerde het volgende:

De schrijfvaardigheid van de auteur zit op hoog niveau. De woorden ‘business’ en ‘possession’ lijken met opzet verkeerd te zijn gespeld, want andere moeilijke woorden als ‘particularly’ en ‘countermeasures’ zijn wel correct geschreven. Het woord ‘business’ komt vlak na de claim dat het om een small foreign faction en wordt door niet-native Engelssprekenden vaak verkeerd geschreven.
De brief is geschreven door iemand wiens moedertaal Engels is.
De brief is geschreven door een vrouw ouder dan 30 in verband met bepaald taalgebruik en zinnen als “listen carefully”, “when you get home” en “do not particularly like you”. Volgens Fitzgerald is het taalgebruik erg moederlijk.

Dit laatste vond ik ook opvallend, vooral ook omdat er erg specifieke tips worden gegeven met betrekking tot het deponeren van het losgeld en dat John goed moest uitrusten.

Het handschrift

Al snel werd duidelijk dat de brief was geschreven in Patsy’s notitieblok. De pagina’s van de brief zijn hier namelijk uit gescheurd. Bij de telefoon lagen standaard twee notitieblokken liggen, eentje van John en eentje van Patsy. Ook is Patsy’s pen gebruikt voor het schrijven van de brief. Nader onderzoek van Patsy’s notitieblok liet zien dat er een eerdere poging is gedaan om de brief te schrijven, maar dat deze poging is weggegooid.

De politie vroeg John en Patsy om meerdere voorbeelden van hun handschrift. Sommige experts zeggen dat het handschrift sterk overeenkomt met dat van Patsy, anderen vinden weer van niet. Het was allemaal erg subjectief. De handschriftdeskundigen waren het er in elk geval wel over eens dat John de brief niet heeft geschreven, maar ze konden Patsy niet uitsluiten.

In de CBS documentaire werd het schrijven van de brief getimed op ruim 21 minuten. Ik vond dit érg lang dus ik heb het zelf ook getimed. Ik deed er zelf 15 minuten en 45 seconden over. Degene die de brief heeft geschreven heeft echter ook nog de tekst moeten bedenken. Dat zou betekenen dat iemand er 15 tot 20 minuten over heeft gedaan om de brief te schrijven. Waarom zou een ontvoerder zo’n lange brief schrijven in het huis, op het plaats delict?

Het 911 telefoongesprek

Naast de losgeldbrief is ook Patsy’s telefoongesprek met 911 grondig geanalyseerd. Het valt op dat Patsy al vrij snel het gesprek beëindigd. Normaliter blijven mensen die met 911 bellen vaak aan de lijn tot de politie arriveert. We weten dat Patsy vlak na dit telefoongesprek meerdere vrie nden heeft gebeld. De laatste 6 seconden van de audio-opname zijn niet verstaanbaar, maar er lijkt wel wat gezegd te worden. Patsy dacht toen te hebben opgehangen, wat duidelijk niet het geval was. De politie heeft in de jaren ’90 geprobeerd om dat gedeelte van de audio-opname op te schonen, maar heeft dit audiomateriaal nooit vrijgegeven. In de CBS documentaire hebben ze ook een poging gedaan met de technologie van nu. Volgens hen is het volgende te horen:

John zegt “we’re not speaking to you”.
Dan zegt Patsy “what did you do? Help me, Jesus”.
En op het einde zegt Burke “what did you find?”.

Wat hier opvallend aan is, is dat de Ramseys altijd hebben geclaimd dat Burke sliep toen Patsy 911 belde.

De grand jury

In 1998 werd vanuit het Boulder Police Department bij Alex Hunter, de District Attorney, aangedrongen op een mogelijke grand jury. Een grand jury is een jury van doorgaans drieëntwintig personen die voorafgaand aan een mogelijke rechtszaak de geldigheid van de beschuldiging onderzoeken. Zij horen onder andere getuigenverklaringen aan het nemen het verzamelde bewijsmateriaal door. De politie was al een tijd bezig geweest met het bouwen van een zaak tegen John en Patsy Ramsey en hoopten dat een grand jury zou leiden tot een officiële aanklacht tegen de Ramseys en daarmee een strafrechtelijke vervolging.

Het proces van de grand jury duurde 13 maanden en gebeurde allemaal in het geheim. John en Patsy werden niet gevraagd om een getuigenverklaring af te leggen, maar het schijnt dat Burke dit wel heeft gedaan. In oktober 1999 kondigde Alex Hunter, de District Attorney, tijdens een persconferentie aan dat er geen aanklacht is ingediend en John en Patsy dus niet vervolgd zouden worden.

Krantenartikel over de grand jury (credit: nydailynews.com)

Theorie: er was een indringer (IDI)

Er zijn verschillende theorieën over wie JonBenét heeft vermoord. De eerste theorie die ik met jullie wil bespreken is dat een indringer het zou hebben gedaan: intruder did it (IDI). De politie had al vrij snel de familie – en dan met name Patsy – in het vizier, maar de familie heeft altijd gezegd dat niemand van hen wat met de moord te maken heeft gehad en dat een indringer de schuldige is. Lou Smit, een zeer ervaren detective, sloot zich hierbij aan. Hij werd in maart 1997, drie maanden na de moord, door de District Attorney ingehuurd. Toen Smit a an zijn onderzoek begon dacht hij dat de familie betrokken was bij de moord, naar al snel vond hij aanwijzingen voor een indringer.

Volgens hem is de indringer het huis binnengekomen via het kapotte raam, ondanks dat de spinnenwebben nog intact waren. Onder het raam stond een koffer en in de buurt van de koffer zat een streep op de muur. Volgens Smit heeft een indringer de koffer via het raam naar binnen gegooid met specifiek als doel dat het als opstapje gebruikt kon worden. De schoenafdruk naast waar het lichaam van JonBenét is gevonden zou van een indringer zijn. Smit dacht dat de indringer laat in de nacht van 25 op 26 december het huis binnengegaan en dat hij een stungun – een stroomstootwapen of taser – heeft gebruikt om JonBenét bewusteloos te krijgen. Hij heeft haar vervolgens opgetild en mee naar beneden genomen, naar de kelder. Hier heeft hij haar fysiek gemarteld en seksueel misbruikt. Volgens Smit is de touw-kwast-constructie (de garrote) waarmee JonBenét is gewurgd meerdere malen strakker aangetrokken en weer losgelaten, en kreeg ze als laatste een harde klap op haar hoofd.

Smit is ervan overtuigd dat een Air Taser stroomstootwapen is gebruikt bij het plegen van de misdaad, ondanks dat volgens de fabrikant een stroomstootwapen niet verwondingen of sporen achterlaat op een lichaam zoals gevonden op JonBenét. Smit dacht ook dat de losgeldbrief was geschreven voordat JonBenét is gestorven, omdat er in de brief wordt verwezen naar dat ze nog leeft in verband met het losgeld. Volgens hem was het mogelijk dat de indringer de brief in het huis van de Ramseys heeft geschreven in de nacht van de moord.

Mogelijke indringers

Als degene die JonBenét heeft vermoord een indringer was, wie was dan deze indringer?

John vertelde de politie dat Bill McReynolds mogelijk de indringer was. Bill was een vriend van de Ramsey’s. Hij had een week voor de moord verkleed als de kerstman de kinderen vermaakt tijdens één van Patsy’s kerstfeestjes. Volgens geruchten zou Bill teveel belangstelling hebben gehad voor JonBenét. Volgens meerdere DNA-testen en voorbeelden van handschriften hebben Bill en zijn vrouw niks met de moord te maken hebben gehad.
John wees ook Linda Hoffman-Pugh en haar man Mervin aan als mogelijke daders. Linda was de huishoudster van de Ramseys en Mervin was de klusjesman. Linda zou Patsy vlak voor Kerstmis hebben gevraagd of ze 2000 dollar kon lenen, iets waar Patsy niet op in ging. De politie heeft het huis van Linda en Mervin doorzocht en vond ducttape en een synthetisch koord, maar de hun DNA en handschrift kwam niet overeen met dat van de mogelijke indringer. Opvallend genoeg was Linda schijnbaar erg open over dat ze dacht dat Patsy per ongeluk JonBenét zou hebben gedood.
Lokale pedofiel Gary Oliva werd in 2000 aangehouden vanwege iets drugs-gerelateerd, toen de politie een foto van JonBenét dat was geknipt uit een tijdschrift in zijn rugzak vond. Hij werd al snel vrijgelaten, maar de politie vond hem verdacht. Volgens een oude vriend van Oliva, Michael Vail, zou Oliva hem vlak na de moord een keer hebben gebeld en hebben gezegd dat hij een klein meisje pijn had gedaan. Oo k Oliva werd niet meer als verdachte gezien nadat bleek dat zijn DNA niet overeenkwam met het DNA dat werd gevonden op JonBenét.
Een andere mogelijke verdachte is Michael Helgoth. Hij werkte op een autokerkhof in de buurt en zou schijnbaar een akkefietje met de Ramseys hebben gehad met betrekking tot de eigendom van iets. De schoenafdruk die is gevonden naast JonBenéts lichaam zou schijnbaar hebben geleken op die van Helgoth. Twee dagen na de persconferentie van de District Attorney in 1997 heeft Helgoth zelfmoord gepleegd. Er wordt gedacht dat hij dit heeft gedaan omdat hij bang was dat de politie hem op het spoor was, hoewel ook zijn DNA niet overeenkomt met wat is gevonden in JonBenét’s ondergoed.
In 2006 bekende voormalige leraar John Mark Karr de moord op JonBenét, waarbij hij in ging op de grafische, seksuele details. Karr was gearresteerd in Thailand, waar hij ondergedoken zat nadat hij in de Verenigde Staten werd aangeklaagd wegens iets gerelateerd aan beelden van misbruik van kinderen. Toen Karr werd opgepakt was dit groot nieuws, maar al snel werd duidelijk dat hij een pedofiel was die uitwas op aandacht en roem. Er kon ook niet geverifieerd worden of hij ooit in Boulder was geweest en net als de voorgaande verdachten kwam ook zijn DNA niet overeen.

Ondanks dat de Ramsey’s 100.000 dollar hebben beloofd aan degene met de gouden tip, is er nooit een potentiële indringer aangehouden.

Theorie: het was een familielid (RDI)

Dan nu de theorie die – naar mijn idee – de meeste aanhangers heeft, namelijk dat een familielid was betrokken bij de moord: Ramsey did it (RDI). Binnen deze theorie valt onderscheid te maken tusse n John did it (JDI), Patsy did it (PDI) en Burke did it (BDI):

John did it — Nadat het bekend werd dat er aanwijzingen waren voor seksueel misbruik, werd door veel mensen gedacht dat John de dader is. John heeft altijd ontkend zijn dochter te hebben misbruikt en vermoord. Ook JonBenét’s kinderarts heeft ontkend dat er sprake zou zijn geweest van langdurig misbruik.
Patsy did it — De politie zat al vrij vroeg in het onderzoek op het spoor van dat Patsy de dader was. Volgens hun theorie heeft Patsy per ongeluk JonBenét vermoord nadat JonBenét in bed had geplast, iets wat schijnbaar al langer een probleem was. John zou Patsy hebben geholpen met de cover-up.
Burke did it — Volgens de CBS documentaire is Burke degene geweest die JonBenét heeft gedood. Er wordt gedacht dat Burke jaloers was vanwege alle aandacht die JonBenét kreeg en hij heeft eerder psychische problemen gehad. Volgens de voormalige huishoudster heeft Burke meerdere keren poep op de muren in de badkamer gesmeerd en heeft ze een bal poep ter grootte van een grapefruit gevonden in JonBenét’s bed. Schijnbaar zat er ook poep op de doos met snoep die JonBenét de dag voor haar moord voor Kerst heeft gekregen. Volgens de theorie van de CBS documentaire is JonBenét, nadat ze naar bed was gebracht, naar beneden gegaan. In de keuken trof ze Burke aan die een schaaltje met stukjes ananas zat te eten – JonBenét’s favoriete snack. JonBenét zou met haar vingers stukjes ananas hebben gepakt uit Burke’s schaaltje en dit zou de laatste druppel zijn geweest voor Burke. Hij sloeg haar op haar hoofd met de zaklamp en doodde haar per ongeluk. Patsy en John hebben vervolgens geprobeerd de doodsoorzaak te verbloemen en de volgende ochtend de ontvoering in scène gezet.

Het gevonden DNA

Iets wat de theorie dat een familielid het heeft gedaan mogelijk tegenspreekt, is dat het gevonden DNA in JonBenét’s ondergoed niet overeen kwam met dat van John, Patsy of Burke. In de CBS documentaire denken ze dat er nooit een match gaat komen met dit DNA, omdat het afkomstig zou zijn van iemand die in de fabriek werkte waar het ondergoed is geproduceerd. In de documentaire laten ze zien hoe er op ondergoed dat nieuw uit de verpakking DNA aanwezig is van fabrieksmedewerkers. Ik zet hier zelf wel wat vraagtekens bij: zou Patsy het ondergoed niet al weg hebben gegooid als er bloedvlekjes in zaten? Zou het daarnaast niet al meerdere keren gewassen zijn?

In 2008 zijn er nieuwe DNA-testen uitgevoerd door middel van touch DNA. Bij deze methode worden er huidcellen van een dader geanalyseerd die zijn achtergelaten bij het aanraken van het slachtoffer, wapen of iets anders op het plaatsdelict. Het enige wat hiervoor nodig is zijn zeven of acht cellen van de opperhuid. Omdat degene die JonBenét heeft vermoord haar pyjamabroek uit en weer aan heeft gedaan, is er touch DNA gevonden door te gokken waar de dader de pyjamabroek heeft aangeraakt – bijvoorbeeld bij het elastiek in de taille. Zowel de binnen- als buitenkant van dat gedeelte van de pyjamabroek is onderzocht en hier is hetzelfde DNA gevonden als jaren eerder werd gevonden in JonBenét’s ondergoed.

Op basis van het nieuwe touch DNA is in 2008 de familie Ramsey – dus John, Patsy en Burke – vrijgesproken van mogelijke betrokkenheid bij de dood van JonBenét. Hier is veel kritiek op geweest, want lang niet alle experts waren het hiermee eens. Volgens hen werd er zo de indruk gewekt dat het bewijsmateriaal veel steviger en duidelijker zou zijn dan het daadwerkelijk was. Het bewijsmateriaal was namelijk erg aangetast vanwege de omstandigheden waarin het is verzameld.

Toch wel een aanklacht

In 2013 kreeg de uitkomst van de grand jury uit 1999 een onverwacht vervolg. Journalist Charlie Brennan kwam erachter dat de grand jury wél had gestemd voor het aanklagen en vervolgen van John en Patsy. Brennan is hier door middel van gesprekken met leden van de grand jury achter gekomen, maar deze leden mogen hier officieel niet over praten. Daarom is Brennan naar de rechtbank gestapt om de officiële documenten vrij te laten geven en dit is gelukt. Wat blijkt? De grand jury heeft destijds aanbevolen om John en Patsy aan te klagen voor ‘kindermishandeling met de dood tot gevolg’ en ‘medeplichtigheid aan een misdaad’. Het was Alex Hunter, de District Attorney, die destijds weigerde om de Ramseys te vervolgen.

Dit alles riep natuurlijk ook weer veel vragen op: waarom zou een District Attorney een grand jury laten samenkomen en een uitspraak laten doen, als hij vervolgens niks met deze uitspraak doet? Hunter claimde dat dit was omdat er te weinig bewijsmateriaal tegen John en Patsy was. Opvallend weetje: in Colorado wordt de District Attorney gekozen door lokale kiezers, dus door middel van verkiezingen.

Kritiek op de Ramseys

De Ramseys hebben veel kritiek gehad op hun gedrag. Veel mensen vonden dat ze zich verdacht en vreemd gedroegen, mede doordat ze vanaf het begin af aan al niet goed mee hebben gewerkt aan het politie-onderzoek. Dit was voor velen onbegrijpelijk, omdat je zou denken dat ouders wiens dochter is vermoord er alles voor over hebben om de moord op te lossen. Ook van voormalige goede vrienden hebben de Ramseys kritiek gekregen, waaronder Fleet en Priscilla White. Zij hebben 20 maanden na de moord een kritische brief geschreven over niet alleen het politie-onderzoek, maar ook hoe John en Patsy hieraan mee hebben gewerkt, of eigelijk juist het gebrek aan medewerking. In de loop der jaren hebben meerdere voormalig goede vrienden van de Ramseys de vriendschap verbroken en werd bekend dat vrienden na de moord op JonBenét is verteld dat ze niet met de politie mochten praten.

Veel mensen denken dat de Ramseys op 26 december 1996 flink hun best hebben gedaan om zoveel mogelijk bewijsmateriaal te vernietigen. Dat zou een reden kunnen zijn geweest waarom Patsy veel mensen thuis heeft uitgenodigd en John direct de na vondst van JonBenét’s lichaam haar heeft aangeraakt en verplaatst. Dit was niet het enige wat in het nadeel was van het politie-onderzoek: de Ramseys zijn in de loop der jaren best vaak van verhaal veranderd, waardoor veel ook veel details zijn veranderd en dus later ineens niet bleken te kloppen.

Gebrek aan motief

Voor velen zijn de Ramseys schuldig aan de dood van JonBenét, maar toch zijn ook veel mensen het er over eens dat ze niet echt een motief hadden. De gehele zaak is erg ongebruikelijk, dus de mogelijke verklaring zal dat waarschijnlijk ook zijn. Statistisch gezien is de kans zeer waarschijnlijk dat John en Patsy betrokken waren bij de moord. Zij hadden simpelweg toegang tot JonBenét en veel van Patsy’s spullen zijn gebruikt in de moord. Daarnaast is de losgeldbrief in zijn geheel vrij bizar, maar dat er om 118.000 dollar losgeld werd gevraagd is erg specifiek. Het was namelijk niet algemeen bekend dat John dit bedrag als bonus had ontvangen. Desondanks zijn er geen harde bewijzen en is er dus genoeg ruimte voor twijfel. Het lijkt alleen wel of de familie Ramsey meer weet dan ze laten blijken.

Eeuwige rust

JonBenét Patricia Ramsey ligt begraven op een begraafplaats in Atlanta, Georgia. Ondanks dat ze vermoedelijk op 26 december 1996 is overleden, staat op haar grafsteen 25 december als sterfdag. John heeft hier het volgende over gezegd: “I debated that. It was mainly to remember and remind the world that there is evil. The worst kind of evil you could ever imagine. That murdered a beautiful child on Christmas night. Silent night. My child was murdered.”

Tien jaar na de moord op haar dochter overleed Patsy Ramsey in 2006 na een lang gevecht met eierstokkanker. Ze ligt naast haar dochter begraven.

Het graf van JonBenét (credit: crimemuseum.org)

Nog wat losse dingen

Het Boulder Police Department heeft veel kritiek gekregen op het feit dat zij het plaats delict niet onder controle hadden. Het onderzoek van de politie wordt vaak afgeschreven als een puinzooi.
In de CBS documentaire trekken ze aardig wat conclusies op basis van het gedrag dat Burke vertoond tijdens een interview met een kinderpsycholoog vlak na JonBenét’s dood. Zo zou Burke zich niet gedragen zoals je zou verwachten van een kind in zijn positie.
Burke kreeg veel kritiek op zijn gedrag tijdens het interview met Dr. Phill in 2016. Volgens veel kijkers gedroeg hij zich opvallend en vreemd. Zo zou hij teveel glimlachen terwijl hij praatte over de moord op zijn zusje. Dit kan ook door bepaalde mediatraining komen (en onthoud: zijn moeder en zusje deden mee aan beauty pageants), maar ook door een mogelijk sociale-angststoornis. Daarnaast is ook niet iedereen neurotypisch.
Burke eiste 750 miljoen schadevergoeding in een rechtszaak die hij aanspande tegen CBS wegens laster. In 2019 werd de zaak gesetteld.
De reden dat de zaak wereldwijd veel media-aandacht kreeg is waarschijnlijk mede doordat de video’s van JonBenét die meedoet aan beauty pageants viral zijn gegaan voordat viral gaan een ding was.

Gebruikte bronnen

The Case Of: JonBenét Ramsey (CBS, 2016), te zien via youtu.be/kBUQO2u-eD4.
The List: Who Killed JonBenét? l 20/20 (ABC News, 2021), te zien via youtu.be/m-rR007MMIw.
The Murder of JonBenét (CNN Special Report, 2016), te zien via youtu.be/WLKsEEcINyo.
Patsy Ramsey 911 Call (Enhancement Of Voices at the End) (The Ramsey Case, 2021), te luisteren via youtu.be/hX-PSF80GYQ.
Ransom Note Analysis (Dr. Todd Grande, 2020), te zien via youtu.be/iUEB9UOvLuA.

Kolar, J. A. (2012). Foreign Faction: Who Really Kidnapped JonBenét?. Van Haren Publishing.